Het was misschien wel de meest nieuwswaardige uitspraak van Angela Merkel gisteravond bij het TV-debat: er wordt onder mijn leiding geen tol geheven op Duitse snelwegen. Ze werd door haar belangrijkste rivaal Peer Steinbrück verleid er iets concreets over te zeggen. En in plaats van er Merkeliaans om heen te draaien, zei ze gewoon: Tol betalen komt er niet.

Tol heffen is namelijk weer terug op de agenda. De CSU, de Beierse zusterpartij van Merkels CDU, wil dat buitenlanders op Duitse snelwegen in de toekomst tol betalen. Duitsers betalen zich in andere Europese landen als Zwitserland, Oostenrijk en Frankrijk een ongeluk aan tol, maar als die Franse en Zwitserse nummerplaten vervolgens in Duitsland zijn kunnen ze kosteloos rondrijden. En nog hard ook.

Seehofer

Het is typische verkiezingsretoriek. Want, juridisch gezien blijkt het onhaalbaar om tolheffing op basis van nationaliteit in te voeren. Ook daar had de CSU bij monde van partijleider Horst Seehofer overigens wel iets op gevonden. Een tolvignet invoeren voor iedereen, alleen kunnen de Duitsers het via een soort belastingteruggave weer teruggestort krijgen. Welja, laten we er in Duitsland nog een bureaucratielaag bij creëren.

De Beierse CSU werkt al sinds jaar en dag samen met de CDU en stappen ook altijd gezamenlijk het regeringsbootje in. Over 90 procent van de programmapunten zijn ze het eens, maar in verkiezingstijd komt er altijd een vergrootglas op de overige 10 procent te liggen. Dan willen de Zuid-Duitsers maar al te graag even hun tanden laten zien.

Klare taal

En dus zei Horst Seehofer onlangs: als er geen tolheffing in het volgende regeerakkoord komt, zetten wij er onze handtekening niet onder. Klare taal. Er moeten miljarden in de Duitse wegen worden geïnvesteerd en dit is volgens Seehofer de enige manier om dat te kunnen financieren. Ook CSU-prominent Alexander Dobrindt zei vanmorgen: “Dat tolvignet voor buitenlanders komt er, zonder twijfel.”

Je zou denken: dat wordt nog gezellig. Dat wordt voor de oppositie handenwrijvend toezien hoe de regeringspartijen elkaar vlak voor de verkiezingen in de haren vliegen. Niets is minder waar. De machtigste vrouw van Europa is een meester geworden in politieke spelletjes en zij laat zich echt niet van de wijs brengen door dreigementen uit Beieren. Zoals de Beierse SPD-voorzitter Alexander Pronold het zei: “Seehofer is drie maanden met dit plan door het land getrokken, maar sinds gisteren is hij een gecastreerde kat.”

Moederlijk

Merkel verwoordde het in het tv-debat gisteravond vol moederlijke overtuiging. ,,Wij werken prima met de CSU samen en dat zal ook bij het tolvignet gebeuren. Dus maakt u zich geen zorgen.” Met andere woorden: ik praat wel even met mijn Beierse vrienden en dan trekken ze wel bij.

Het zegt veel over hoe Merkel zich in de politieke haantjeswereld staande weet te houden. Ze laat zich nooit door haar onderbuik verleiden boute uitspraken te doen, maar krijgt in Duitsland en zeker ook in Europa toch voortdurend haar zin. Het blijkt een succesformule om aan de macht te blijven.

De CSU zal de komende weken nog vaker van zich laten horen. Er zijn in Beieren op 15 september eerst deelstaatverkiezingen, alvorens ze zich daar opmaken voor de landelijke verkiezingen op 22 september. Dus Horst Seehofer zien we vast nog wel een aantal keren voorbij komen, druk trommelend op zijn borst.