Door correspondent Wouter Meijer

Op de avond van deelstaatverkiezingen staan op enig moment alle landelijke kopstukken voor de camera, in een studio of op feesten waar de winst wordt gevierd of het verlies betreurd. Maar er is altijd één afwezige: Angela Merkel. De bondskanselier is onzichtbaar, laat reacties over aan haar politieke vertrouwelingen, en belt en sms’t in stilte met de top van haar partij over de vraag: wat nu? Gisteravond was er slechts een glimp van haar te zien, toen ze zich naar haar kantoor in Berlijn liet chaufferen voor het spoedoverleg over de komende week.

Vanochtend beginnen de laatste zes dagen dat de partijen nog campagne kunnen voeren, en die hebben ze hard nodig, allemaal. De CDU van Merkel moet opletten dat ze niet overmoedig wordt door het succes van de broeders en zusters in Beieren. Zoals de premier van Hessen op het uitslagenfeestje in Berlijn zei: “We mogen nu niet achterover leunen, niet denken dat nu alles goed komt. Nee, we moeten alles doen om te zorgen dat niemand thuis blijft.” In Hessen zijn volgende week ook deelstaatverkiezingen; ze zijn daar niet zo eigenwijs als de Beieren, die per se een eigen verkiezingsdag wilden.

Medelijden

De CDU moet nog een andere valkuil omzeilen: het medelijdeneffect van de FDP. De liberalen kregen in Beieren maar 3 procent en haalden de kiesdrempel bij lange na niet. De FDP hoopt nu landelijk op kiezers van de CDU, die hun tweede stem aan de FDP “lenen”. Duitse kiezers hebben twee stemmen, een voor een kandidaat uit de regio en een voor de landelijke lijst. Het motto van de FDP zal de komende dagen zijn: wie wil dat Merkel met de liberalen blijft regeren, moet zijn tweede stem aan de FDP geven. Alleen zo kan deze coalitie doorgaan.

Merkels uitdager, de sociaal-democraat Peer Steinbrück, moet óók alle zeilen bijzetten deze week. De uitslag in Beieren was iets beter dan het historisch dieptepunt van 2008 (van 18,6 naar 20,5 procent) en ook landelijk groeit de SPD langzaam in de peilingen, vooral sinds het tv-debat van 1 september. Maar dat gaat te langzaam om ook maar in de buurt van Merkel en de CDU te komen. Misschien zou de SPD de achterstand in kunnen lopen als de verkiezingen over een maand of twee waren, maar ze zijn aanstaande zondag al.

De hoop van SPD en Groenen op een gezamenlijke meerderheid is nu ook vervlogen. Beieren heeft laten zien dat de groei eruit is bij de Groenen. Dat brengt een zogenoemde Grote Coalitie van CDU en SPD steeds dichterbij. Zelfs als de FDP op 5 procent komt, is het misschien niet genoeg voor de huidige coalitie. CDU en SPD zullen de komende week volhouden dat ze absoluut geen Grote Coalitie willen, maar achter de schermen moeten beide partijen zich daar wel degelijk op voorbereiden.