Door Carsten Brzeski, senior economist bij ING België

Een bolwerk van Angela Merkels christendemocraten. Maar na jaren van lusten dreigt Beieren nu een gevaar te worden voor Angela Merkel. Beieren belast letterlijk haar herverkiezing.

Beieren en belastingen zijn in Duitsland hét thema. Eerst bleek Uli Hoeneß, de bekende en populaire baas van Bayern München, met zwart geld in Zwitserland op de financiële markten te hebben gegokt. En nu is er ook een hele affaire over Beierse politici die ruimhartig familieleden in hun hofhouding hebben opgenomen. Terwijl dat laatste tot voor kort juridisch gezien niet strafbaar was, heeft het tot een grote morele verontwaardiging geleid. Er zijn inmiddels zelfs politici voor opgestapt.

Wat voor outsiders misschien op een regionaal vuurtje lijkt, is een buitenkans voor de roddelpers en kan tot een uitslaande bosbrand leiden voor Angela Merkel. Beieren was altijd al een beetje anders. Het is niet alleen een Duitse deelstaat, maar ook een vrijstaat in Duitsland. Een vrijstaat die sinds de Tweede Wereldoorlog bijna als een monarchie wordt gerund. Een monarchie onder leiding van de CSU – de Beierse zusterpartij van Angela Merkels CDU die elf van de zestien regionale verkiezingen sinds 1946 met een volstrekte meerderheid heeft gewonnen. De grootte van Beieren maakt dat de CSU bij nationale verkiezingen snel 7 tot 10 procent van alle stemmen wint. Bijna elke conservatieve bondskanselier heeft een sterke Beierse CSU nodig om verkiezingen te winnen.

Owngoal

Belastingontduiking en nepotisme doen het nooit goed in Duitsland. Zeker niet vlak voor verkiezingen. Sowieso hebben steeds meer Duitsers het idee dat kleine dieven ijzeren ketenen hebben en grote dieven gouden. De oppositiepartijen waren al eerder begonnen aan een campagne voor sociale rechtvaardigheid en zullen niet nalaten dat vuur aan te wakkeren. Door de Beierse affaires bleef zelfs de owngoal van de oppositie – plannen voor een forse belastingverhoging na de verkiezingen met rijken- en vermogensbelastingen à la française – tot nog toe zonder voelbare schade.

De Duitse verkiezingen worden nog zeer spannend. Anders dan veel buitenlandse commentatoren denken, is het verre van een gelopen race. Een derde termijn als kanselier voor Merkel zal niet afketsen door haar eigen fouten, maar kan elk moment stuklopen door kleine, onvoorspelbare affaires buiten haar bereik. Er is echter kans dat Merkel ook die affaires overleeft. In de Duitse geschiedenis werd er maar één conservatieve politicus bondskanselier zonder een absolute meerderheid van de CSU in Beieren: Angela Merkel, in 2009.